پیامهاى ما نباید متناقض باشد

نکته‏ى دوم این است که دادن پیامهاى گوناگون باید جریانى انجام بگیرد و به شکل یک روند دربیاید؛ مقطعى و موردى فایده‏یى ندارد. همه‏ى برنامه‏هاى ما باید یکدیگر را کمک کنند تا این فکر و این اندیشه در جامعه مطرح شود. ممکن است گاهى ما پیامهاى متناقض بدهیم. مثلاً از یک طرف درباره‏ى عدالت اجتماعى برنامه‏ى خیلى خوبى تولید مى‏کنید؛ اما از آن طرف در خلال یک برنامه‏ى دیگر، عملاً عدالت اجتماعى را نقض مى‏کنید! این درست نیست؛ باید آهنگ کلى برنامه‏ها یکى باشد و در بین آنها تناقض دیده نشود. در مقوله‏ى عدالت اجتماعى فیلمها و سریالهایى ساخته مى‏شود که غالباً خانه‏هاى مورد استفاده‏ى شخصیت‏هاى این فیلمها اعیانى و اشرافى است! واقعاً وضع زندگى مردم ما این‏طورى است؟ آیا یک زوج جوان یا یک زن و شوهر در چنین خانه‏هایى زندگى مى‏کنند؟! این کار چه لزومى دارد؟ سالها قبل بعضى از سریالهایى که از سیما پخش مى‏شد، هرچند کیفیت آنها مثل سریالهاى الان نبود - عقب‏تر بود - لیکن فضاى زندگى در آنها، متواضعانه و در یک خانه‏ى معمولى بود؛ آن‏طورى خوب است. زندگى را لزوماً نباید اعیانى و اشرافى و متجملانه معرفى کرد. فضاى تبلیغى صدا و سیما این‏طورى باشد. البته گاهى در این خصوص هم به ما تذکر مى‏دهند و مطالبى مى‏گویند. تبلیغات رسانه‏یى و گاهى تبلیغ‏هاى خیلى پُررنگ که مردم را به طرف مصرف‏گرایى سوق مى‏دهد، با برنامه‏یى که فرضاً شما ساخته‏اید تا مصرف‏گرایى را تقبیح کنید، عملاً در تناقض است؛ با هم هماهنگ نیست.

بر محتوا هم نظارت کیفى کنید

نکته‏ى سوم، نظارت کیفى است. من مى‏دانم یکى از کارهاى اجرایى شما نظارت کیفى بر برنامه‏هاست؛ منتها نظارت کیفى را فقط به ملاحظات فقهى و شرعى محدود نکنید؛ مثلاً مراقبت کنیم دو هنرپیشه‏ى پسر و دختر در خلال بازى دست‏شان به هم نخورد؛ یا وقتى روى صندلى مى‏نشینند، فاصله‏یى بین‏شان باشد؛ اینها حتماً لازم است و به شکل هوشمندانه‏تر و دقیق‏ترى هم لازم است؛ اما فقط اینها نیست؛ باید بر محتوا هم نظارت کیفى باشد. فیلمى که به تهیه‏کننده داده‏اید تا براى شما بسازد و بیاورد، نظارت کنید چقدر از محتوا برخوردار است.

از جمله کارهاى بسیار خوب این است که بخصوص در حین تولید، نظارت و سرکشى کنید تا پولِ زیاد و بیهوده‏یى مصرف نشود و بعد مجبور باشید اشکالاتش را برطرف کنید. به‏هرحال باید در نظارت کیفى بشدت سعى شود پیامهاى منفى در کارها نباشد.

تأثیر برنامه بر مخاطب‏

نکته‏ى چهارم این است که تأثیر برنامه را در مخاطب درنظر بگیرید، نه فقط افزایش بیننده را. البته یکى از سیاستهاى درست صدا و سیما این است که بینندگان خود را افزایش دهد، که خوشبختانه موفق هم شده و آمارها نشان مى‏دهد که هم درصد بینندگان تلویزیون و هم درصد شنوندگان رادیو در این چند سال خیلى خوب افزایش پیدا کرده است؛ این سیاستِ درست و صحیحى است؛ همه‏ى رسانه‏هاى دنیا هم هدفشان این است و شما هم مى‏توانید با این کار حتّى قصد قربت کنید؛ منتها فقط این کار نباید هدف باشد، بلکه باید ببینید تأثیر این برنامه در مخاطب چیست. گاهى اوقات افزایش مخاطب به قیمتى است که نمى‏ارزد. آنها جذب مى‏شوند، اما به چه جذب شده‏اند؟ به چیزى که یا منفى است و یا خنثى.

جذب مخاطب به هر قیمت؟

مرحوم سیدقطب جریانى را در یکى از کتابهایش مى‏نویسد، که من پیش از انقلاب آن کتاب را ترجمه کردم. مى‏گوید به یکى از شهرهاى امریکا رفتم و دیدم دم درِ یک کلیسا اطلاعیه‏یى نصب کرده‏اند: «امشب یک برنامه‏ى رقص و شادى و شام سبک و موسیقى اجرا مى‏شود.»! تعجب کردم که کلیسا به چه مناسبت اینها را اعلام کرده! مى‏نویسد: کنجکاو شدم در آن ساعتِ معین بروم ببینم چه خبر است. دیدم بله، یک سالن رقص در کنار سالن کلیساست؛ زوجهاى جوان مى‏آیند و مى‏رقصند؛ موسیقى‏هاى محرک و شهوانى هم پخش مى‏شود! افرادِ یک‏خرده مسن‏تر هم کنار نشسته‏اند و تماشا مى‏کنند و از نگاه کردن لذت مى‏برند! کشیش هم اواخر شب روى سن ظاهر شد و با رفتار خیلى آرام و ملایم رفت نور چراغها را تنظیم کرد! مى‏گوید فردا رفتم سراغ کشیش؛ گفتم شما کشیش هستید یا کاباره‏دار؟! این‏جا کلیساست یا سالن رقص؟! کشیش گفت من به این وسیله مى‏خواهم جوانها را به کلیسا جذب کنم! این‏طورى مى‏شود جوانها را به کلیسا جذب کرد؟! جوانها به کلیسا جذب نشدند، بلکه به سالن رقصِ متعلق به کلیسا جذب شدند! سالن رقصِ متعلق به کلیسا مگر امتیازى دارد؟

اگر بناست فیلم یا برنامه‏یى پخش شود و تأثیر سوئى بگذارد، چه فرقى مى‏کند که من پخش کنم یا رقیب من؛ در هر دو صورت بد است؛ پس چرا من پخش کنم؟ به نظر من این منطق مهمى است و باید به آن توجه داشت

ادامه دارد..........